De landbouw verduurzamen en hierin alle belanghebbenden meekrijgen is het afgelopen jaar een lastige opgave gebleken. Politicoloog Barbara Koole onderzocht hoe vertrouwen tot stand komt tussen verschillende groepen die de landbouw diverser en duurzamer willen maken. Dit vraagt een nieuwe manier van werken, nieuwe kennis en nieuwe samenwerking met ketenpartners, supermarkten en overheid. Ze stelt in haar proefschrift dat de perceptie van alle stakeholders, waaronder boeren, centraal moet staan in verandertrajecten, met oog voor hun onzekerheid en kwetsbaarheid. Voor haar onderzoek liep Koole een paar jaar mee met vier ‘co-innovatie’-groepen van boeren en andere voedsel- en landbouwprofessionals in Duitsland, België en Zweden die het voedselsysteem diverser en duurzamer willen maken. Er ligt volgens haar een cruciale rol voor professionals die boeren en hun partners bij dit soort veranderingen begeleiden. Koole: ‘Strategisch en empathisch begeleiden van grote veranderingen en innovaties vraagt om vakmensen die dit ambacht beheersen.’ Koole brengt hiervoor een aantal belangrijke competenties in kaart. Neem emoties en ervaringen serieus. ‘Pas dan komt een gemeenschappelijk veranderproces op gang’. Neem de bredere context in acht. ‘Maatschappelijke ontwikkelingen of mediadiscussies buiten een netwerk hebben veel invloed op de vertrouwensdynamiek binnen de groep. Begeleiders moeten hier strategisch op inspelen. En beleidsmakers en ander spelers kunnen zich meer bewust zijn van het effect van hun woorden en daden op het vertrouwen in verandering.’
Barbara Koole promoveerde in mei op het proefschrift ‘Trust for Change’. Promotor: prof. dr. J. Grin. Copromotor: dr. A.M.C. Loeber.
Bron: UvA.nl
Eeuwenlang werd Amsterdam sterk gevormd door haar Joodse inwoners, maar toch is dat deel van de geschiedenis bij de meeste mensen nauwelijks bekend. Met het gezamenlijke project De Joodse Stad willen de UvA, de gemeente Amsterdam en het Joods Cultureel Kwartier daar verandering in brengen.
De eilanden Uilenburg en Vlooienburg, in het centrum van de stad, vormden vroeger het hart van Joods Amsterdam. Hoe zag het leven eruit in deze multiculturele volksbuurten? Die geschiedenis wordt eigenlijk niet verteld, zegt hoogleraar Joodse studies Bart Wallet. ‘Wat je nu vooral ziet, als je in die buurten rondloopt, zijn monumenten die aan de Tweede Wereldoorlog herinneren. Het is natuurlijk heel goed en belangrijk dat die er zijn, maar de oorlog was maar een korte periode in de lange Joodse geschiedenis die de stad zo heeft gevormd. Het wordt tijd dat we het grotere verhaal vertellen van het Joodse leven in de stad, van de zeventiende eeuw tot nu.’
Bron: UvA.nl
Lees ook het interview met Bart Wallet in het winternummer van SPUI magazine 2021: ‘Een stad met de grootste Joodse gemeenschap ter wereld’
Vraag jij je weleens af wat er in het hoofd van een baby omgaat? Wetenschappers zeker, want de eerste duizend dagen van een leven zijn zeer bepalend voor de verdere ontwikkeling. Wereldwijd werken babylabs daarom intensief samen via het internationale platform ManyBabies om de cognitieve en sociale vaardigheden van baby’s in kaart te brengen. Zo leren ze bijvoorbeeld hoe baby’s regels kunnen leren en hoe gevoelig baby’s zijn voor hulpgedrag van anderen. ‘Als psychologen willen we deze eerste duizend dagen van een leven goed begrijpen omdat deze zo belangrijk zijn voor de verdere ontwikkeling tot volwassene’, vertelt ontwikkelingspsycholoog Ingmar Visser van het deelnemende Amsterdamse Baby Lab. ‘In de ManyBabies-projecten leren we over de vaardigheden die je nodig hebt voor taalontwikkeling, het leren van regels en sociale intelligentie. Maar we onderzoeken bijvoorbeeld ook hoe gevoelig baby’s zijn voor sociaal gedrag van anderen.’
Lijkt het je leuk een bijdrage aan wetenschap te leveren door aan dit onderzoek deel te nemen met je baby? Neem dan een kijkje op de website van het Babylab Amsterdam of neem contact op met Ingmar Visser, l.visser@uva.nl. Baby’s van alle taalachtergronden zijn welkom!
Bron: UvA.nl
‘Bedrijven investeren alleen in duurzame producten als ze weten dat consumenten die gaan kopen’, stelt milieupsycholoog Maria Zwicker. Zij onderzocht onder meer wat mensen vinden van duurzame alternatieven voor plastic flessen en onderzocht drie typen: een conventionele fles op fossiele basis (PET-plastic), een visueel identieke bio-based fles (PEF-plastic) en een visueel onderscheidende bio-based fles met een papieren buitenlaag (papier-PEF).
‘De deelnemers hadden een duidelijke voorkeur voor de bio-based flessen en waren bereid om tot veertig procent meer voor deze flessen te betalen.’ De sterkste voorkeur had de fles die er anders uitzag. ‘De deelnemers overschatten echter de mate van biologische afbreekbaarheid en hechtten daardoor minder belang aan het recyclen van bio-based plastic. Maar bio-based wil niet zeggen dat het product volledig biologisch afbreekbaar is. Het verwijst naar het materiaal waarvan het is gemaakt: hernieuwbare bovengrondse biomassa in plaats van ondergrondse fossiele hulpbronnen.’ Zwicker concludeert dat het commercieel aantrekkelijk kan zijn om meer duurzame bio-based kunststofproducten aan te bieden en deze te voorzien van duidelijke informatie over de eigenschappen van het product.
Maria Zwicker promoveert dit jaar op ‘The Complexity of Consumer Attitudes Towards Sustainable Alternatives’.
Bron: UvA.nl
De wetenschappelijke uitgeverij Elsevier heeft W. Daniel Kissling, UvA-onderzoeker, aangewezen als de meest productieve biodiversiteitsonderzoeker van Nederland. Kissling werkt aan het Instituut voor Biodiversiteit en Ecosysteem Dynamica (IBED) en voert de lijst aan van twaalf meest productieve biodiversiteitsonderzoekers van Nederland. In de periode van 2017 tot en met 2022 publiceerde hij 52 wetenschappelijke artikelen binnen de door Elsevier gebruikte zoektermen.
Ook in vergelijking met de rest van de wereld is het Nederlandse biodiversiteitsonderzoek van hoge kwaliteit, zeer internationaal, en heeft het wereldwijd significante invloed op beleid, stelt de uitgeverij. Ter gelegenheid van de Internationale Dag van de Biodiversiteit 2023 publiceerde Elsevier hierover het rapport ‘Biodiversity research in the Netherlands and worldwide’. Het rapport vergelijkt de reikwijdte en impact van het onderzoek op internationale industrie en beleid, en schetst het academische landschap en de financiering van het Nederlandse biodiversiteitsonderzoek.
Lees verder op UvA.nl
Huisarrest, een straatverbod of bij het thuiswerken strak gemonitord worden door een werkgever: volgens onderzoeker Hadassa Noorda zijn dat allemaal vormen van gevangenschap. ‘Je kunt gevangen zijn zonder achter tralies te zitten.’ Een gevangenisstraf wordt vaak gezien als de zwaarste straf, terwijl dat volgens Noorda niet altijd zo is. Ze pleit voor een bredere definitie van gevangenschap waarbij vooral naar de impact van een straf wordt gekeken. Zij introduceerde ook het concept exprisonment. ‘Als je kijkt naar het monitoren van werknemers wordt dat hooguit gezien als een inbreuk op de privacy, maar als je het ziet als iets dat ook te maken heeft met het beperken van vrijheid heeft dat andere juridische consequentie.’ Als voorbeeld noemt zij Teleperformance, een van de grootste callcenterbedrijven ter wereld, die gebruik maakt van digitaal monitoren. Er zijn webcams met gezichtsherkenning, de activiteit op je toetsenbord wordt bijgehouden en je mag in je eigen huis niet naar de wc zonder daar toestemming voor te vragen. Wanneer iemand voor een bepaalde tijd aan zijn bureau zit vastgeketend kun je dit volgens Noorda vergelijken met een bepaalde vorm van gevangenschap. In Nederland wordt, vooral sinds de pandemie, veel gebruikgemaakt van webcams om thuiswerkende werknemers te controleren. ‘Het argument is: je hebt toch niks te verbergen? Maar dat gaat niet op als je die controle naast een privacybeperking ook ziet als een vorm van gevangenschap.’
Hadassa Noorda is universitair docent bij het Amsterdam Center for Criminal Justice (ACCJ) en doceert strafrechtsfilosofie. In haar meest recente artikel ‘Exprisonment: Deprivation of Liberty on the Street and at Home’ zet ze een ruimer concept van gevangenschap uiteen.
Bron: UvA.nl
Het Academisch Centrum Tandheelkunde Amsterdam (ACTA) doet niet alleen onderzoek in Nederland ten behoeve van gezondere kindergebitten, maar ook in het buitenland. Veel kinderen in lageloonlanden hebben last van ziektes die veroorzaakt worden door een slechte hygiëne. Daaronder vallen diarree en worminfecties, maar ook een slecht gebit. Om dit op te lossen is in 2009 het Fit for School-programma in Zuidoost-Azië begonnen. Sinds 2010 werkt ACTA met dit programma samen. Universitair hoofddocent Denise Duijster onderzoekt met een internationaal team de beste manier waarop het Fit for School-programma kan worden geïmplementeerd en gemonitord, en of het programma helpt bij een betere schoolomgeving, hygiëne en gezondheid van kinderen. ACTA hoopt dat alle scholen in Zuidoost-Azië in 2030 toegang hebben tot schoon water, sanitaire voorzieningen en goede hygiëne.
Bron: Acta.nl
Chronische ziekten zorgen wereldwijd voor steeds grotere gezondheidsproblemen. Bijna tachtig procent van de chronische aandoeningen komt voor in lage- en middeninkomenslanden. Amsterdam UMC kan dankzij een Horizon-subsidie van de Europese Commissie met een internationaal consortium aan de slag om chronische ziekten te voorkomen. Consortiumleider en hoogleraar Global Migration, Ethnicity and Health van Amsterdam UMC, Charles Agyemang: ‘We zien vooral in Afrika ten zuiden van de Sahara een toename van het aantal chronische ziekten, zoals hart- en vaatziekten en diabetes. We zien ook dat maatregelen van de World Health Organization niet goed werken. Dat komt mede omdat de gegevens waarop de gekozen aanpak is gebaseerd, komen uit westerse landen met een hoog inkomen. We moeten op zoek naar maatregelen die beter passen bij de bevolking in Afrika.’ Het consortium bestaat naast Nederlandse onderzoekers uit partners in Frankrijk, België en het Verenigd Koninkrijk. Daarnaast spelen Afrikaanse partneruniversiteiten en onderzoeksinstellingen in zowel Kenia als Ghana een grote rol. Het consortium richt zich vooral op mensen tussen de 10 en 24 jaar op middelbare scholen, in familie- of religieuze gemeenschappen en op sociale media. ‘Juist deze leeftijdsgroep is vatbaar voor gedragsverandering, en juist deze groep krijgt minder aandacht in het huidige WHO-beleid. Dat is zonde,’ zegt Agyemang. ‘Chronische ziekten worden vaak veroorzaakt door gedrag dat begint op jonge leeftijd, zoals te weinig bewegen en ongezond eten.’
Bron: Amsterdam UMC
Neurowetenschapper Emmie Koevoets onderzocht of een bewegingsprogramma het cognitief functioneren kan versterken bij vrouwen die met chemotherapie zijn behandeld voor borstkanker. Tussen de 21 en 34 procent van deze vrouwen presteert lager op neuropsychologische testen dan je op basis van hun leeftijd en opleidingsniveau zou verwachten. Koevoets: ‘Ze hebben bijvoorbeeld moeite met concentreren of met hun geheugen.’
In het onderzoek werden 181 vrouwen, die twee tot vier jaar geleden met chemo waren behandeld en nog steeds met cognitieve problemen kampten, willekeurig in twee groepen opgedeeld. Eén groep deed mee aan een bewegingsprogramma en de andere groep, de zogenaamde controlegroep, niet. In de resultaten van de neuropsychologische testen vond Koevoets geen positieve effecten van de trainingen op het cognitief functioneren van de deelnemers. De lichamelijke conditie van de beweeggroep verbeterde wel in vergelijking met de controlegroep. Opvallend was dat de deelnemers zich niet alleen fysiek fitter voelden maar ook aangaven er cognitief op vooruit te gaan, minder vermoeidheid te ervaren en zich minder depressief te voelen. Daarnaast gaven ze aan dat hun kwaliteit van leven verbeterd was.
Emmie Koevoets, ‘Exercise the brain. Effects of exercise on cognition and the brain in chemotherapy-treated breast cancer patients’.
Bron: UvA.nl
Wat kunnen we doen tegen ongelijkheid in ons onderwijssysteem? Begint ongelijkheid in het huis waar we geboren worden of begint het bij het kiezen van een school? Drie UvA-deskundigen bekijken dit vraagstuk vanuit hun eigen expertise. Volgens Hessel Oosterbeek, hoogleraar Economie, kan matching worden toegepast op het proces van toewijzing van leerlingen op middelbare scholen. Zo worden de kansen bij de toewijzing eerlijker. Thijs Bol, universitair hoofddocent Sociologie en coördinator van het Amsterdam Center for Inequality Studies, onderzocht hoe ouders hun kinderen tijdens de coronalockdowns hielpen met thuisonderwijs en liet zien dat leerverlies ongelijk verdeeld is. Louise Elffers, bijzonder hoogleraar Kansengelijkheid in het onderwijs en directeur van het Kenniscentrum Ongelijkheid, keek hoe de inrichting van het Nederlandse onderwijssysteem de schoolloopbaan beïnvloedt. De drie wetenschappers doen op basis van hun bevindingen concrete aanbevelingen om kansengelijkheid in het onderwijs te verbeteren.
Psychologen van de UvA en de Radboud Universiteit vroegen zich af waarom mensen bepaalde wetenschappelijk innovaties afwijzen. Welke denkbeelden hangen hiermee samen? Via een survey vroegen ze 614 personen in Nederland wat ze van nanotechnologie, menselijke genetische bewerking en kunstmatige intelligentie vinden.
Volgens UvA-psycholoog Bastiaan Rutjens blijken mensen die zich spiritueel noemen, een groeiend aantal in West-Europa, over alledrie zeer sceptisch. Om wantrouwen in wetenschap te verklaren kijken onderzoekers vaak naar politieke en religieuze overtuigingen, maar de psychologen hadden een veel bredere blik. Rutjens: ‘Politieke ideologie en religiositeit zijn meestal niet de belangrijkste factoren bij scepsis over specifieke onderwerpen als nanotechnologie en AI. Andere aspecten van iemands wereldbeeld en overtuigingen spelen daarin een grotere rol. Zoals spiritualiteit, morele zorgen en algemeen vertrouwen in wetenschap.’
Ook ontdekten de onderzoekers dat, in lijn met de verwachtingen, mensen die religieus zijn vooral sceptisch zijn over menselijke genetische bewerking en in iets mindere mate ook over nanotechnologie. Mensen die niet willen dat er gesleuteld wordt aan de natuur, bleken eveneens sceptisch over genetische manipulatie. Politieke ideologie, waarvan vaak wordt vermoed dat die een rol speelt bij wantrouwen in wetenschap, had geen invloed op het scepticisme rond de wetenschappelijke innovaties.
‘Het is belangrijk onderscheid te maken tussen religieuze en spirituele overtuigingen als we willen begrijpen waarom mensen bepaalde wetenschap afwijzen’, stelt Rutjens. Dit onderscheid kan vooral relevant zijn in sterk seculiere landen, zoals Nederland en West-Europese landen in het algemeen, waar het aantal personen dat zich spiritueel noemt stijgt, terwijl het aantal religieuze mensen daalt.
B. Većkalov, A. van Stekelenburg, F. van Harreveld, B.T. Rutjens, ‘Who is skeptical about scientific innovation? Examining worldview predictors of AI, nanotechnology and genetic editing attitudes.’ (2023)
Bron: UvA.nl