Wat heeft u precies onderzocht?

‘Ik heb bekeken welke digitale hulpmiddelen de zorg voor kankerpatiënten in Afrika kunnen verbeteren. Bijvoorbeeld door de bewustwording van aan kanker gerelateerde gezondheidsproblemen bij de bevolking te vergroten, of door patiëntgegevens met meerdere artsen te delen. Ook kunnen digitale hulpmiddelen artsen helpen bij het organiseren van de zorg in het ziekenhuis, en bij langdurige begeleiding van patiënten.’

Is kanker een groot probleem in Afrika?

‘Afrika heeft het snelst stijgende aantal patiënten van het afgelopen decennium, zeker nu infectieziekten als malaria en hiv onder controle zijn. Door de gestegen levensverwachting in de afgelopen twintig jaar komen mensen steeds vaker op een leeftijd dat ze kanker kunnen ontwikkelen. Daar komt bij dat hiv een hoge risicofactor is voor bepaalde varianten van kanker. Een ander punt is dat kanker in het verleden niet altijd juist werd gediagnosticeerd. En door veranderingen in de leefstijl neemt het aantal mensen met kanker eveneens toe.’

Hoe kunnen digitale hulpmiddelen helpen?

‘Er zijn weinig oncologen in Oeganda, de meeste zorg wordt door algemene artsen gedaan. En zij zijn vaak zo druk dat ze het nauwelijks redden om al hun patiënten te zien. Zelf zag ik soms wel 75 patiënten per dag. De zorg voor kankerpatiënten is bovendien erg intensief en ingewikkeld. Tijdens chemotherapie krijgen patiënten gedurende drie maanden soms wel vier of vijf verschillende medicijnen per dag, in wisselende doseringen. Als je die protocollen kunt uploaden in een computersysteem, scheelt dat enorm in de werkdruk.’

De dokter kan in de computer zien welke medicijnen hij wanneer moet voorschrijven?

‘Daar komt het ongeveer op neer. Als je routinehandelingen, zoals het voorlichten van patiënten, deels kunt verschuiven naar computers of patiënten zelf, houdt de dokter meer tijd over. Een computersysteem kan artsen daarnaast ondersteunen bij de analyse van testresultaten, of een melding geven als hij of zij een fout maakt met de medicatie.’

Hebben patiënten ook baat bij digitale oplossingen?

‘Geautomatiseerde computersystemen kunnen herinneringen sturen als patiënten naar de kliniek moeten komen. Maar via de computer kunnen we ook proberen om onduidelijkheid en onzekerheid over kanker weg te nemen, en het bewustzijn over de ziekte vergroten. In Oeganda denken sommige mensen dat kanker door hekserij veroorzaakt wordt, of dat het weggaat door te bidden. Anderen gaan naar traditionele dokters en krijgen zo niet de juiste behandeling.’

Hoe kan een computersysteem het bewustzijn over kanker vergroten?

‘In een van de onderzoeken hebben we, gefinancierd door het AMC, een informatiesysteem opgezet, vergelijkbaar met het keuzemenu van een klantenservice. Aangezien in Oeganda lang niet iedereen kan lezen, gebruikten we spraakberichten. Mensen konden bellen naar een gratis informatienummer en intoetsen waar ze meer over wilden weten. Bij optie 1 kregen ze bijvoorbeeld informatie over wat kanker is, bij optie 2 volgde informatie over screening en bij optie 3 hoorden ze over behandelingen. Dat werkte goed, mensen konden op elk moment bellen, ook ’s avonds. Sommigen deden dat zelfs vanuit het ziekenhuis.’

Wat zijn de belangrijkste voorwaarden voor het gebruik van digitale hulpmiddelen?

‘Allereerst is er de technische basis, de infrastructuur. Elektriciteit en een internetverbinding zijn niet overal in Oeganda en Afrika beschikbaar en betrouwbaar. Verder is het gebruik van computers nog niet overal even vanzelfsprekend, er is nog geen generatie van digital natives, al denk ik dat dat de komende jaren verandert.’

Hoe ziet u de toekomst van digitale gezondheidszorg?

‘Er zijn veel pilotprojecten geweest voor verschillende hulpmiddelen, nu is het tijd om te onderzoeken of ze ook echt werken. Uiteindelijk gaat het om het klinische effect, zoals meer mensen die zich melden voor een diagnose, of een grotere overlevingskans voor patiënten. Dat ga ik onderzoeken nu mijn promotie is afgerond.’