SCHATKAMER

Online alumni magazine VOORJAAR 2023
Online alumni magazine VOORJAAR 2023

SCHATKAMER

Een idylle op papier

tekst | Marion Rhoen
beeld | Allard Pierson
Leestijd: 1 min

In het Allard Pierson is de tentoonstelling Open kaart te zien, een bloemlezing uit de collectie landkaarten en atlassen die zeven eeuwen beslaat. De illustraties op sommige kaarten ogen lieflijk, maar gaan voorbij aan een vaak weinig rooskleurig verleden.

Een kaart is niet altijd zomaar een kaart. Je kunt ermee zeggen: dit stuk aarde is van mij. Dat is precies wat in de negentiende eeuw vaak gebeurde. Westerse landen waren druk met de exploitatie van gebieden die ze zich hadden toegeëigend. Dus zie je vaak het woord ‘bezittingen’ in de titel van kaarten.

Zoals hier bij ‘Dutch possessions in South America and the West Indies’ uit 1864. Curaçao staat het prominentst afgebeeld. Namen van plantages staan ingetekend, en ook bergen en baaien. Geen legenda meer nodig! Kleine miereneter, luiaard, oranje rotshaan en trompetvogel verluchtigen de rand van het blad, net als vier menselijke figuren, een planter en drie inheemse bewoners. Die illustraties ogen lieflijk maar gaan voorbij aan de werkelijkheid, die vooral voor de inheemse bewoners niet heel rooskleurig was, ook al was de slavernij een jaar vóór publicatie van deze kaart formeel afgeschaft.

‘Dutch Possessions’ komt oorspronkelijk uit The Royal Illustrated Atlas of Modern Geography, van A. Fullarton & Co. De tekenaar baseerde zich deels op een bestaande kaart uit 1838. Het is één van de circa 150.000 losse kaarten uit de cartografische collectie van het Allard Pierson, die daarnaast ook zesduizend atlassen telt.

Ook de verzameling van het Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap (KNAG) is in beheer in de statige panden aan de Oude Turfmarkt, waar het Allard Pierson is gevestigd. Het KNAG, opgericht in 1873, organiseerde expedities naar gebieden die Nederland koloniaal exploiteerde. Het genootschap liet zelf kaarten maken en ging ze ook verzamelen. In 1879 ging het beheer naar de universiteit, wegens de expertise die men daar al had met de eigen kaartencollectie.

Een deel van de collectie is nu tentoongesteld. En adresseerde u vroeger uw brieven ook zo, met eerst uw woonplaats op de enveloppe, dan Nederland, dan Europa, dan Wereld, dan Universum? Op die manier zijn ook de zalen ingericht, zegt conservator Reinder Storm. Met een extra zaal voor het koloniale tijdperk, omdat daar het zwaartepunt ligt van de KNAG-collectie.

Open kaart – van atlas tot streetmap is te zien tot en met 16 juli 2023. Het Amsterdams Universiteitsfonds is sponsor van de tentoonstelling. Zie in UvA Society een impressie van de feestelijke bijeenkomst voor donateurs.

NAAR OPEN KAART

Video
Delen

Uw naam

E-mail

Naam ontvanger

E-mail adres ontvanger

Uw bericht

Verstuur

Share

E-mail

Facebook

Twitter

LinkedIn

WhatsApp